වර්තමානයේ බොහෝ දෙනා තම නිවෙස්වල වහලය මත සූර්ය පැනල පද්ධතියක් සවිකිරීමට උනන්දුවක් දක්වති. මෙහිදී නිපදවන විදුලිය ලංකා විදුලිබල මණ්ඩලයට (CEB) හෝ ලංකා විදුලි පුද්ගලික සමාගමට (LECO) ලබා දී ඒ සඳහා මුදලක් උපයා ගැනීමේ හැකියාව පවතී. සාමාන්‍යයෙන්, මෙවැනි පද්ධතියක් සවිකිරීමේදී අදාළ විදුලිබල සැපයුම්කරු සමඟ වසර 20ක ගිවිසුමකට එළඹීමට සිදුවේ. දැනට පවතින ගාස්තු අනුව, ඔබ නිපදවා ජාතික පද්ධතියට සපයන එක් විදුලි ඒකකයක් (unit) සඳහා රුපියල් 27ක පමණ මුදලක් ඔබට ගෙවනු ලැබේ.
සාමාන්‍යයෙන් කිලෝවොට් එකක (1kW) පමණ සූර්ය පද්ධතියක් සවිකිරීම සඳහා ඔබේ වහලය මත වර්ග අඩි 70ක පමණ ඉඩ ප්‍රමාණයක් තිබීම අවශ්‍ය වේ. ඔබට එවැනි ඉඩක් ඇත්නම්, ඔබේ නිවසට සූර්ය පැනල පද්ධතියක් සවිකිරීමට හැකියාව ලැබේ.
මෙම සූර්ය පැනල පද්ධති සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් ගිණුම්කරණ (accounting) ක්‍රම කිහිපයක් හඳුන්වා දී ඇත. ඒවා නම්: Net Metering, Net Accounting, සහ Net Plus ය.
Net Accounting
1. Net Accounting ක්‍රමය: මෙම ක්‍රමය යටතේ, ඔබේ මාසික විදුලි පරිභෝජනය සහ සූර්ය පැනල පද්ධතිය මගින් නිපදවන විදුලි ප්‍රමාණය යන දෙකම වෙන වෙනම නිරීක්ෂණය කෙරේ. උදාහරණයක් ලෙස, ඔබේ සූර්ය පද්ධතිය මසකට විදුලි ඒකක 550ක් නිපදවන බවත්, ඔබේ නිවසේ මාසික විදුලි පරිභෝජනය ඒකක 300ක් බවත් සිතමු. එවිට, ඔබේ පරිභෝජනයට වඩා අමතරව නිපදවූ ඒකක 250 සඳහා, එක් ඒකකයකට රුපියල් 27 බැගින් විදුලිබල මණ්ඩලය මගින් ඔබට ගෙවීමක් සිදු කරනු ඇත. මේ අනුව, ඔබට මාසිකව ස්ථිර ආදායමක් ලැබෙන අතරම, ඔබේ නිවසේ විදුලිය සඳහා කිසිදු වියදමක් දැරීමට සිදු නොවේ. මෙය දිගුකාලීන ආයෝජනයක් ලෙස ඉතා වටිනා ක්‍රමයකි.
Net Plus
2. Net Plus ක්‍රමය: මෙම ක්‍රමයේදී මීටර් දෙකක් භාවිතා කෙරේ. එක් මීටරයකින් ඔබේ නිවසේ විදුලි පරිභෝජනය නිරීක්ෂණය වන අතර, අනෙක් මීටරයෙන් සූර්ය පැනල පද්ධතිය මගින් නිපදවන සම්පූර්ණ විදුලි ප්‍රමාණය මැනීම සිදු කරයි. මෙහිදී, ඔබ නිපදවන සම්පූර්ණ විදුලි ප්‍රමාණයටම (එනම්, උදාහරණයේ ඒකක 550ටම) එක් ඒකකයකට රුපියල් 27 බැගින් ඔබට ගෙවනු ලැබේ. ඒ අතරම, ඔබ නිවසට පරිභෝජනය කරන විදුලිය සඳහා වෙනම බිල්පතක් අනුව ගෙවීම් කළ යුතුය. මෙම ක්‍රමයේදී ද වසර 20ක ගිවිසුමකට එළඹේ.
Net Metering
3. Net Metering ක්‍රමය:
මෙයද සූර්ය පැනල පද්ධති සඳහා භාවිතා වන තවත් ගිණුම්කරණ ක්‍රමයකි. Net Metering ක්‍රමයේ ඇති විශේෂත්වය නම්, මෙය බැර (credit) කිරීමේ පදනමක් මත ක්‍රියාත්මක වීමයි. මෙම ක්‍රමය යටතේ ඔබගේ විදුලි ගිණුම සකස් වන ආකාරය උදාහරණයකින් පැහැදිලි කරගනිමු:
සිතන්න, එක් මාසයකදී ඔබේ නිවසේ විදුලි පරිභෝජනය (consumption) ඒකක 300ක් ලෙස සටහන් වූ අතර, ඔබේ සූර්ය පැනල පද්ධතිය මගින් එම මාසයේදී නිපදවන ලද (generation) විදුලි ප්‍රමාණය ඒකක 550ක් විය. එවිට, ඔබේ පරිභෝජනය කළ ඒකක 300, ඔබ විසින් ජනනය කළ ඒකක 550න් අඩු කරනු ලබන අතර, ඉතිරි අතිරික්ත විදුලි ඒකක 250 ඔබේ විදුලි ගිණුමට බැර (credit) වේ. මෙම බැර වූ ඒකක ඉදිරි මාසවලදී ඔබේ විදුලි පරිභෝජනය සඳහා යොදාගත හැකිය.
උදාහරණයක් ලෙස, ඊළඟ මාසයේදී වර්ෂාධික කාලගුණය හේතුවෙන් ඔබේ සූර්ය පද්ධතියෙන් ජනනය වූයේ විදුලි ඒකක 100ක් පමණක් යැයි සිතමු. නමුත්, එම මාසයේ ඔබේ නිවසේ විදුලි පරිභෝජනය ඒකක 300ක් නම්, එම මාසයේදී ඔබට ජාලයෙන් ලබාගැනීමට සිදුවන අමතර ඒකක 200 (එනම්, 300 – 100 = 200) පියවා ගැනීම සඳහා, පෙර මාසයේදී ඔබේ ගිණුමට බැර වූ ඒකක 250 භාවිතා කළ හැකිය. ඒ අනුව, එම ඒකක 200 පියවා ගැනීමෙන් පසුවද, තවත් ඒකක 50ක බැරවීමක් (250 – 200 = 50) ඔබේ ගිණුමේ ඉතිරි වනු ඇත.
මෙම Net Metering ක්‍රමය, තම විදුලි බිල ශුන්‍ය කරගැනීමේ (bill zeroing) මූලික අරමුණ ඇතිව, විශේෂයෙන්ම වහලයේ ඉඩ සීමිත වුවද, සැලකිය යුතු විදුලි පරිභෝජනයක් ඇති පාරිභෝගිකයන් සඳහා බොහෝ විට නිර්දේශ කෙරේ. කුඩා පරිමාණයේ සූර්ය පද්ධතියක් සවිකර, උපරිම ප්‍රයෝජන ලබාගැනීමට මෙමගින් අවස්ථාව සැලසේ.
කෙසේ වෙතත්, මෙහිදී සැලකිය යුතු වැදගත් කරුණක් ඇත. එනම්, ඔබ Net Metering ක්‍රමය තෝරාගතහොත්, වසර කිහිපයකට පසුව Net Accounting වැනි වෙනත් ගිණුම්කරණ ක්‍රමයකට මාරු වීමට අවශ්‍ය වුවහොත්, එය තරමක් අපහසු විය හැකිය. එසේ මාරු වීමට උත්සාහ කිරීමේදී, ඔබ එතෙක් කල් උපයාගත් (generate කරගත්) සහ ගිණුමේ ඉතිරිව ඇති සියලුම බැර වූ විදුලි ඒකක (credit units) අවලංගු වීමට ඉඩ ඇති අතර, ඔබ සහ අදාළ විදුලිබල සැපයුම්කරු (උදා: CEB හෝ LECO) අතර ඇති ගිවිසුමද සංශෝධනය කිරීමට හෝ අලුතින් ඇති කරගැනීමට සිදුවනු ඇත.
එබැවින්, ඔබේ අවශ්‍යතාවන්ට සහ අනාගත සැලසුම්වලට වඩාත්ම ගැලපෙන ගිණුම්කරණ ක්‍රමය කුමක්දැයි සියලු තොරතුරු නිසියාකාරව විමසා බලා තීරණය කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. මේ සඳහා අවශ්‍ය සියලුම දැනුම සහ මගපෙන්වීම අදාළ සූර්ය බලශක්ති සේවා සපයන්නන්ගෙන් හෝ විදුලිබල සැපයුම් ආයතනවලින් ලබාගැනීමට ඔබට හැකියාව පවතී.
සූර්ය පැනල පද්ධති ස්ථාපනය කිරීමේ වාසි සහ සලකා බැලීම්
මෙවැනි සූර්ය පැනල පද්ධතියක් සවිකිරීමෙන් ඔබට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ බොහෝය. විදුලි බිල අඩුකර ගැනීමට හෝ සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිකර ගැනීමට හැකිවීම ප්‍රධාන වාසියකි. එමෙන්ම, ඔබේ නිවසේ ඇති ගෑස් උදුන් වැනි උපකරණ වෙනුවට විදුලි උපකරණ භාවිතයට මාරු වීමටත්, ඔබට විදුලි මෝටර් රථයක් (electric car) තිබේ නම්, එය නිවසේදීම නොමිලේ ආරෝපණය (charge) කරගැනීමටත් මෙමගින් අවස්ථාව සැලසේ.
ඔබ සිදුකරන ආයෝජනයට සරිලන ප්‍රතිලාභයක් මෙයින් ලැබෙන අතර, සුළු නඩත්තු වියදමක් පැවතියද, එය ලැබෙන ආදායම හා සසඳන විට ඉතා අඩු අගයකි. උසස් තත්ත්වයේ (high quality) පැනල සහ ඉන්වර්ටර් භාවිතා කර, නිසි නඩත්තුවක් (maintenance) සිදුකළහොත්, පද්ධතියේ උපරිම කාර්යක්ෂමතාවයෙන් විදුලිය ජනනය කරගැනීමට පුළුවන. උදාහරණයක් ලෙස, කිලෝවොට් 5ක (5kW) උසස් තත්ත්වයේ සූර්ය පැනල පද්ධතියක් සවිකිරීම සඳහා ආසන්න වශයෙන් රුපියල් ලක්ෂ 10ක පමණ මුදලක් වැය විය හැකිය. මෙවැනි ආයෝජනයකින් වසරකට 20%ක පමණ ප්‍රතිලාභයක් (return) අපේක්ෂා කළ හැකිය. මසකට රුපියල් 37,000ක් වැනි ඉහළ විදුලි බිලක් ගෙවන අයෙකුට, එවැනි බිලක් සම්පූර්ණයෙන්ම පියවා ගැනීමට මෙමගින් හැකියාව ලැබේ.
කෙසේ වෙතත්, මෙම සූර්ය පැනල පද්ධති සවිකිරීමේදී යම් සීමාවන් ද පවතී. සෑම නිවසකටම මෙය සවිකිරීමට නොහැකි විය හැක. ඊට ප්‍රධානතම හේතුව වන්නේ, ඔබේ ප්‍රදේශයට විදුලිය සපයන ට්‍රාන්ස්ෆෝමරයේ (transformer) ධාරිතාවය (capacity) ප්‍රමාණවත් නොවීමයි. ට්‍රාන්ස්ෆෝමරයේ ධාරිතාව සීමිත නම්, අලුතින් සූර්ය පැනල පද්ධති සවිකිරීමට අවසර නොලැබෙනු ඇත. එබැවින්, පද්ධතියක් සවිකිරීමට පෙර මේ පිළිබඳව අනිවාර්යයෙන්ම අවධානය යොමු කළ යුතුය.
මෙම සූර්ය බලශක්ති ව්‍යාපෘති ශ්‍රී ලංකා රජයේ අනුදැනුම සහ නියාමනය යටතේ සිදුවන බැවින්, ඒ පිළිබඳව අනියත බියක් ඇතිකරගත යුතු නැත. සූර්ය බලශක්තිය යනු වර්තමානයේදී ඉතා වටිනා, පරිසර හිතකාමී මෙන්ම ඉහළ ප්‍රතිලාභ ලබාගත හැකි ආයෝජන මාර්ගයකි. මේ පිළිබඳව ඔබට තවත් විස්තර දැනගැනීමට අවශ්‍ය නම්, ඕනෑම වේලාවක අදාළ සේවා සපයන්නන්ගෙන් විමසීම් කළ හැකිය.
